‘Dönüşüme ayak uydurmak gerek’

Antalya Sanayici ve İş İnsanları Derneği (ANSİAD) 2024 faaliyet yılı 16. Olağan Toplantısı’nın konuğu BigChefs Kurucu Ortağı Gamze Cizreli oldu. ANSİAD Girişimcilik Çalışma Masası Başkanı & Bahatur A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Işık Yargın’ın toplantı başkanlığında gerçekleşen toplantıda, değişen teknoloji, yapay zekâ, iklim değişikliği, yaşlanan nüfus, cinsiyet eşitsizliği ve şirketlerin bu başlıklar doğrultusunda izleyecekleri yol haritaları konuşuldu. Toplantıda ANSİAD ailesine katılan AEG Mobilya İnş. Tur. İth. İhr. San. ve Tic.Ltd.Şti.’nin sahibi Ahmet Kavafoğlu’na toplantımızın konuğu BigChefs Kurucu Ortağı Gamze Cizreli ile Ansiad Başkanı Ercan Özbek tarafından rozeti takılarak üyelik belgesi takdim edildi.

“Yeni bir tarihin başlangıcındayız”

Değişim ve dönüşümün merkezinde olduğumuzu ve bu belirsizlik içerisinde kaygı düzeyimizin arttığını dile getiren Gamze Cizreli “Yüzyılımızın sorunu belirsizlik ve kaygı çağı. Türkiye’nin dörtte üçü kaygılı. Artık bu kaygı yokmuş gibi davranamayız. Ülkenin %74’ü kendini dışarı çıkarken güvende hissetmiyor. Ülkenin en zengin %2’lik kesiminin mutluluk oranı bile %50’yi geçmiyor. Ülkenin 30 yaş altı gençlerinin, %66’sı işsiz. Herkes mutsuz, endişeli, kaygılı ve geleceğin belirsizliği içerisinde ne yapacağımızı bilmez bir haldeyiz. Öte yandan dünyada da dengeler değişiyor. Ekonomik üstünlük el değiştiriyor. Çin ikinci büyük ekonomi, Trump tekrar başkan oldu. İran- İsrail ilişkilerinde biz ne olacağız? Afrika ve Asya’da yeni güç merkezleri doğuyor. Bu bölgelerde müthiş bir nüfus artışı yaşanıyor. Öte yandan da küreselleşmenin sonunun geldiği konuşuluyor. Bu olumsuz tablolarla birlikte uzun dönem belirsizliklerle baş başa kalacağımız görünüyor” dedi. Belirsizliğin ön planda olduğu tabloda yönümüzü iyi belirlememiz gerektiğini kaydeden Cizreli “Bu ne anlama geliyor denildiğinde bütün siyaset bilimciler, tarihçiler, ekonomi profesörlerinin ifade ettiği; artık biz yeni bir tarihin başlangıcındayız diyorlar. 18. yüzyılda yaşadığımız sanayi devrimi gibi önemli ekonomik, siyasal ve toplumsal dönüşümlerin eşiğine geldik. O dönemin derdi köyden kente göçtü. Endüstriyel üretimdi. Fabrikaların açılmasıydı. Artık imparatorlukların dağılıp ulusal devletlere dönüşmesiydi. Şimdi de artık buna benzer bir dönüşüm içerisindeyiz. Sanayi toplumundan bilgi toplumuna dönüşeceğimiz söyleniyor. Ve bundan sonrasında artık dünyanın ritmi değişecek” diye konuştu.

“Dönüşümün temel dinamiklerinden bir tanesi iklim değişikliği”

Cizreli, iklim değişikliği krizinin, yenilenebilir enerji kaynaklarının önemini anlamamız için ciddi bir konu başlığı olduğunu belirterek, “Dönüşümün temel dinamiklerinden bir tanesi iklim değişikliği. Akdeniz havzası kuraklıkla baş başa kalacak. Hava sıcaklığı gittikçe artıyor. Antalya bu durumdan en muztarip illerin başında geliyor. Sularımız azalıyor. Bu konu sürdürülebilirliğin önüne geçmiş durumda. Tarımla ve turizmle ilgilenenler bu konuyla alakalı ne yapıyorlar öncelikle bunu konuşmamız gerekiyor.

Yoksulluk sınırında ve gelişmekte olan bizim gibi ülkeler, iklim değişikliğinden daha fazla etkilenecek. Bu tabloda, yenilenebilir enerji kaynaklarını hepimizin tekrardan düşünmesi gerekiyor. Biz biraz bu işlerde geciktik. Ülke olarak da geciktik. Örneğin elektrikli araç sektörü geliştiğinde akaryakıt sektörü ortadan kalkacak. O kadar hızlı bir dönüşümün içerisindeyiz ki, bizler bu değişim dönüşüm sürecinde, işlerimizde ve şirketlerimizde neler yapabileceğimizi kendi kendimize sormamız gereken bir dönemden geçiyoruz” dedi.

“Çin ve Amerika’dan yapay zekâ için 600 milyar dolar bütçe”

Yapay zekâ teknolojilerine yeterli yatırımın yapılmadığının altını çizen Cizreli, “Dost mu düşman mı bilmiyoruz ama dünyaca önemli bir gündemimiz var; Yapay zekâ. Peki biz ne yapıyoruz yapay zekâ ile ilgili? Kaç kişi bunu iş hayatında, şirketinde kullanıyor? Çok az kişi kullanıyor. Çünkü bir bilinmez. Neyi ne kadar kullanacağımızı bilmiyoruz. Çin ve Amerika yapay zekâ için 600 milyar dolar bütçe ayırıyor. Peki biz bu konuda ne yapıyoruz?  Yapay zekâ doğru yatırım mı? Bu yatırımın bize geri dönüşü nasıl olacak bilmiyoruz. Fakat bu yapay zekayı iş yapış verimliliğimizi artırabilmek için kullanmak zorundayız. Biz bugün 110 tane BigChefs ve diğer markalarımız ile 120 tane şubemiz var. Diğer hizmet sektörleri ile bizim en büyük problemimiz insan kaynağı sorunu. Yapay zekanın insan kaynağına nasıl bir faydası olabileceğini uzun zamandır konuşuyoruz” diye konuştu.

“Şu anki iş yapış şekilleriyle 10 sene sonra var olmak imkânsız”

Şubelerinde kullandıkları yapay zekâ teknolojilerinin, verimliliklerini arttırmak ve 10 yıl sonrasının tablosunu iyileştirmek adına çok önemli olduğunu kaydeden Cizreli dönüşüme ayak uydurmak gerektiğinin önemini vurgulayarak; “Bizde hizmeti iyileştirmek en önemli nokta. Hizmeti iyileştirmek adına alanında çok iyi 2 genç bize yapay zekâ tabanlı bir proje hazırladı. Bu projede, KVKK kuralına da uyarak bir şubemizde kameralarımızı HD formatına getirdik. Yüz tanıma teknolojisiyle personelimizin 13 noktadan yüz ifadelerini, örneğin mutlu mu? Üzgün mü? tespit ediyor. Sonrasında hangi garsonun, hangi masaya bakacağı masa numaraları ile önceden belirli. O masaya hangi sıklıkla gidip geldiğini ölçerek, 15 dakikadan fazla bir süre masaya uğramadığında işletme müdürüne bir bilgi mesajı gidiyor. Tamamen yapay zekanın bizim işleyiş sistemimizi daha da iyileştirerek, ekibimizi daha iyi kontrol edebilmek ve verimliliğimizi arttırmak amaçlı uygulamaya çalıştığımız bir proje. Buna tabii hem emek hem de bir bedel yatırmak gerekiyor. Elimizdeki imkanlar bugünün ve geleceğin işini yönetmeye yetmeyecek. Şu anki iş yapış şekillerimizle devam edersek 10 yıl sonra hiçbir şekilde var olamayacağız. Türkiye'nin küresel ekonomideki payı %1, dijital ekonomideki payı ise binde bir. Biz toplum olarak da devlet olarak da kendi şirketlerimiz olarak da çok gerideyiz. Biz turizm ve ihracatla büyüdük. Havacılık, havalimanı rakamları çok önemli dizi sektörü çok önemli. Fakat teknoloji rakamlarımız oldukça düşük. Dünya ve toplum bu şekilde hızlı bir dönüşüm halindeyken, bizim var olan iş yapış şekillerimizle kalıcı olmamız imkânsız. Hepimiz bunun farkına varmalıyız. Hepimiz yapay zekâ ve teknolojik dönüşüm üzerine çalışmalıyız” dedi. Yaşlanan nüfus için yeni bir sektör oluştuğuna dikkat çeken Cizreli sözlerine şu şekilde devam etti. “Bir diğer önemli konu ise yaşlanan nüfus. Dünya yaşlanıyor, ülkemiz de yaşlanıyor. Nüfus yaşlanırken, ömür de uzuyor. Bu yaşlanan nüfusla ilgili ortaya yeni bir ekonomi çıkıyor. Ömürler uzadı ve herkes artık yaşlılık dönemini planlamak istiyor. Benzer ekonomik düzeydeki insanların, bir arada yaşlanacağı hem bakım hem sosyalleşme ortamı sağlayan lüks yerlere ihtiyacın çok artacağı söyleniyor. İleri yaşlarda ama hala sağlıklı olup, hala harcama potansiyeline sahip insanlar için birtakım ihtiyaçlar doğacak. 

Buranın iklimi bunun için çok uygun. Konaklama ve turizmin ön planda olduğu Antalya’da, yeni dünyanın iş modeli olabilecek bir konu olduğunu düşünüyorum. Burada çok ciddi bir ekonomi var buna da özellikle dikkat çekmek istiyorum.”

“Cinsiyet eşitsizliğine karşı; kota yöntemi”

Şirketlerinde kadın istihdamına verdikleri önemi ve diğer şirketlerin de bu konuda hassas davranmaları gerektiğini kaydeden Cizreli, “Başka bir değinmek istediğim konu cinsiyet eşitsizliği. Bununla ilgili önerdiğim yöntem, kota koymak. Dünyadaki cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldıran ilk 5 ülke arasında ilginçtir ekonomik yönden yoksul olan bir ülke, Ruanda var. Ruanda’nın cinsiyet eşitsizliğine uyguladığı yöntem, kota yöntemi. Devlet teşviklerinden yararlanmak isteyen şirketler, minimum%35 kadın istihdamını sağlayacak. Siyasette de kota yöntemi mevcut. Seçime girmek isteyenlere %35 kadın istihdamı kotası uygulanıyor. Ruanda'da hem istihdamda hem de siyasette kadın istihdamı %51. Bizden çok ilerideler. Öncelikle burada devlet politikası çok önemli. Ama tabii ki bizlerin de şirketlerimizde kadın istihdamına öncelik vermemiz gerekiyor. Ben şirket yöneticilerime kadın çalışan sayısının fazla olduğu şubelerimizde prim uygulama oranı daha farklı olacağını söyledim. Biz bunu yaparsak ancak cinsiyet eşitsizliğini giderebiliriz. Türkiye cinsiyet eşitsizliğinin de 143 ülkeden 132 sırada yer alıyor. Bir şekilde bu cinsiyet eşitsizliğini bertaraf etmemiz gerekiyor. Burada bize düşen payın farkında olmalı, şirketlerimizde kadın istihdamını arttırmalıyız” diye konuştu.

“Yeni bir yönetim ve şirket anlayışı geliştirmemiz gerekiyor”

Dünya ve ülke gündemiyle ilgili değindiği önemli başlıkların ardından şirketlerin geldiğimiz noktada nasıl ilerlemesi gerektiğine değinen Cizreli, “Bütün toplum bilimciler aynı şeyi ifade ediyor, ‘konumuz dolar, euro kuru olamaz. Her sorunu siyasete ve ekonomiye yüklersek, kısa süreli fayda ve çözümler peşinde koşarsak uzun vadede çöküşümüz kaçınılmaz olacak’ Bu tabloda bize de çok fazla rol düştüğünü anlamamız gerekiyor. Örneğin; Şirketlerimiz için araştırma yaptırıyor musunuz? Ya da araştırma sorularını alıp dünya nereye gidiyor biz de ayak uydurabilir miyiz diye önemli mercilere soruyor musunuz? Dünyada herkes verilere dayalı önlemler alıyor. Artık yeni bir pusula ama belirlemek gerekiyor. Pek çok araştırma inceleyip sokaktaki insan ne istiyor, müşterilerimiz bizden ne bekliyor gibi sorulara cevap bulmamız gerekiyor. Bizler artık yaşlandık ve toplumu okumakta zorlanıyoruz. Bunun için de bizlerin mutlaka çoklu kaynak, çoklu veri analizi ve bütüncül veri setiyle hareket etmemiz gerekiyor. Ülkenin durumuna bakarak moral bozmamak ve rehavete kapılmamak gerekiyor. Her şeyin iyi olacağına dair inancımızı koruyacağız. Şirketlerimiz için doğru hareketi yaparak aradan sıyrılmaya çalışacağız. Hepimize yeni bir zihin haritası gerekiyor. Kendimiz, toplumuz, şirketimiz ve ülkemiz için yeni bir hayal kurmamız gerekiyor. Ve bunu hep birlikte kolektif bir bilinçle yapacağız. Milli bayramlarımızdaki o bilinç çok hoşuma gidiyor. Örneğin, Atatürk Sivas Kongresi’nde, dil, din, ırk fark etmeksizin herkesi toplayıp bir başarı elde etti. Tüm ülkeyi orada bir lider inandırmıştı. Bu dönemde bizim de bir kurtarıcı lider beklemememiz gerekiyor. Bizlerin de bir lider olarak, şirketlerimizin liderleri olarak yeni bir vizyon kurup bütün ekibimizi, toplumumuzu ve etki alanlarımızı genişleterek bunları anlatıp bir hayale inandırmamız gerekiyor. Ekonomik olarak kötü bir dönemden geçerken bunu yapmak hiç kolay bir iş değil biliyorum fakat ortak bir hayale, bir amaca bağlanmak çok değerli. Teknoloji ve yapay zekâyı entegre ederek yeni bir bakış ve yeni bir yöntem geliştirmek bizim tek kurtuluşumuz olacak” dedi.

ANSİAD 16. Olağan Toplantısı soru cevapların ardından, ANSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ercan Özbek’in toplantının başkanlığını yapan, ANSİAD Girişimcilik Çalışma Masası Başkanı & Bahatur A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Işık Yargın ile konuğumuz BigChefs Kurucu Ortağı Gamze Cizreli’ye Antalyalı Seramik Sanatçısı Tufan Dağıstanlı’nın seramik kuşu hediye takdimi ile sona erdi.