‘Büyükşehirlerde gelir adaletsizliği var’

Antalya’da yıllardır tartışma konusu olan zincir otel market ve diğer işletmelerin vergilerini başka kentlerde ödemesi ile yerel yönetimlerin yıl boyunca nüfusunun birkaç katına hizmet etmesine karşın aldığı payın yetersiz kalması yeniden gündeme geldi. Antalya Kent Konseyi Ekonomi Çalışma Grubu, bu sorunları Haziran ve Temmuz aylarında yapılan toplantılarda ele aldı. Toplantılar sonucunda “Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Büyükşehir Belediyelerine Aktarılacak Payın Yeniden Düzenlenmesi İçin Kanun Taslağı” ve “Konaklama Vergisinin Belediye Geliri Olarak Düzenlenmesi İçin Kanun Taslağı” konulu öneriler hazırlandı.

FAALİYET ANTALYA’DA VERGİ İSTANBUL’A

2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanunun 2’nci maddesinin 3’üncü fıkrasında yer alan “büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı” ibaresinin büyükşehir belediyeleri arasında gelir adaletsizliğine yol açtığına işaret edildi. Bu ibarenin kaldırılmasının önerildiği taslakta, “5779 sayılı kanun uyarınca yapılan vergi gelirleri taksimatı İstanbul ve Ankara büyükşehir belediyelerinin diğer büyükşehir belediyeleri aleyhine daha fazla gelir elde etmesine yol açmaktadır. Çünkü Türkiye geneline yayılmış olan şirketlerin merkezlerinin bu illerde bulunması, bu illerde Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi tahsilatını artırmaktır. Örneğin Antalya’da faaliyet gösteren bir zincir marketin yahut oteller zincirinin vergi ödemeleri İstanbul’da yapılmaktadır. Bu sebeple büyükşehir belediyelerine ayrılan genel bütçe vergi gelirleri payının hesaplanmasında adaleti sağlamak için kanunda yer alan büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı ölçütünün yürürlükten kaldırılması düzenlenmektedir” ifadelerine yer verildi.

KONAKLAMA VERGİSİ ÖNERİSİ

Ekonomi Çalışma Grubu’nun diğer vergi düzenleme önerisi de 2004’te hazırlanan ancak yasalaşmayan İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı oldu. Türk vergi sisteminde ilk kez resmi olarak bu düzenlemeyle gündeme gelen konaklama vergisinin belediye vergisi olarak düzenlendiği vurgulandı. Dünya örneklerinde otel vergisi, konaklama vergisi, geceleme vergisi, şehir vergisi, yatak vergisi, ziyaretçi vergisi gibi değişik adlarla anılan benzer vergiler yerel yönetimlerin gelirleri arasında olduğuna işaret edildi. 2020’de yürürlüğe girmesi öngörülen konaklama vergisi, Covid-19 salgını nedeniyle birkaç kez ertelendi, yürürlük tarihi 01.01.2023 olacak. 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde düzenlenen konaklama vergisi otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart otel, misafirhane, kamping, dağ evi, yayla evi gibi konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan diğer tüm hizmetler üzerinden yüzde 2 oranında alınacak.

‘BELEDİYE GELİRİ OLARAK DÜZENLENMELİ’

Konaklama vergisinin merkezi idare geliri olarak düzenlendiği ancak belediye geliri olarak düzenlenmesi gerektiği kaydedilen taslakta, şöyle denildi: “Konaklayan yerli ve yabancı turistler sebebiyle belediyelerce sunulması gerekli hizmetler önemli ölçüde artmaktadır. Toplu ulaşım, yol ve kavşak yapımı-bakımı ve aydınlatması, su, kanalizasyon ve yağmur suyunun uzaklaştırılması, ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, temizlik, itfaiye, acil yardım ve kurtarma, katı atık toplanması ve bertarafı, otopark gibi yerel hizmetlerden yararlananların sayısının ciddi düzeyde artması bazı belediyelerin finansal kaynaklarını zorlamaktadır. Buna karşın bahse konu yerel hizmetleri sunan idarelerin gelirleri giderleri nispetinde artmamaktadır. Bu durum öz kaynakları yetersiz belediyeler için turizm mevsiminde hizmet sunumunu oldukça zor hale getirmektedir. Özellikle turistlerin fazla ziyaret ettiği kentlerde belediyelerce sunulan hizmetlerin miktarı ve maliyetini önemli oranda artmaktadır. 2021 yılında ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 30’u kadar yabancı turist gelmiştir. Yerli turist ziyaretleri de belediyeler için bir maliyet kaynağıdır. 2021 yılında 52,8 milyon yerli turist toplamda 458,9 milyon gece konaklamıştır. Yerli turistin ortalama geceleme sayısı 2021 yılında 8,7 gece olmuştur. Verilere göre neredeyse ülke nüfusu kadar yabancı ve yerli turiste belediyelerce hizmet sunulduğu görülmektedir. Belediyelerin gelirlerinin hizmet sundukları kişi sayısındaki artışa paralel şekilde artması sağlamak için konaklama vergisinin bir belediye geliri olarak düzenlenmesini gerektirmektedir.”

Konaklama vergisinin 2021’de yürürlüğe girmiş olması halinde bu vergiden aynı yıl için elde edilecek tutarın yaklaşık 158 milyon dolar olacağının ifade edildiği taslakta, “Bu kanun teklifi ile konaklama vergisi bir belediye geliri olması düzenlenmektedir. Böylece belediyeler sundukları hizmet kalitesini artırmakla birlikte aşağıdaki ilave hizmetler için kaynak da temin etmiş olacaktır” ifadelerine yer verildi.

Antalya Kent Konseyi, kanun düzenlemelerinin yapılması için tasarıları ilgili bakanlık ve kurumlara gönderdi.