Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın doların 18 lira seviyesine yükseldiği dakikalarda açıkladığı ekonomik tedbirler sonrasında döviz satışlarında ciddi bir rakama ulaşılırken, döviz tırmanmaya devam eder düşüncesi ile yeni alışlar yapanlar sabah saatlerinde doları 11 seviyesinde görünce büyük şok yaşadı. Kimisi zirveye yakın yerden alış yapanlardı kimisi de alt seviyelerden almış karını çekmeyen kesimdi. İş bankasının verilerine göre açıklamanın ardından tam 1,75 milyar dolar döviz bozduruldu. Gram altında yaşanan rekor üstüne rekor yükselişin ardından 1062 liradan büyük düşüş yaşandı ve altın 639 liraya kadar geriledi.
20 Aralık 2021 tarihinde yapılan açıklamanın satır arasında Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat ürününden bahsediliyordu. Peki neydi bu Vadeli TL mevduat hesabı? Bakınız dolar 18 liraya ulaştığında eğer ki bir faiz artırımı veya müdahale gelmezse 20-30 liraya doğru yolculuk başlar diyenler oldu. Bir müdahale yapıldı örtülü bir faiz artırımı yapıldı ama bunun bir faiz artırımı olmadığı anlaşıldı.
Herkes dolarla ilgili yorum yaptı. Dolar siyasetten, gündemden hep etkilendi. İndi çıktı. Dalgalı günler hep yanıbaşımızdaydı. Bugünlerin benzerlerini hep yaşadık. Mesela uzağa gitmeyelim 2018 yılında 8 liraya yükselen bir dolar vardı ve 5-6 seviyelerine gerileyiş olmuştu. Bir müddet bu seviyelerde duraklayan dolar tekrar yükselişe geçmişti. Yapılan eleştirilerde dolar kuru bugün 18 liraya kadar yükselip 11 liraya kadar gerilediyse bu piyasanın dengesinin bozuk olduğunu gösterir’ denildi.
Kur Korumalı TL Mevduat sistemine tabi olanları şöyle bir süreç bekliyor. Türk liranızı 3-6-9 ve 12 ay vadeli gelin yatırın deniyor. Bu parayı 3 ay sonra döviz kuru hesaplanarak geri vereceğiz. Döviz kuru faiz oranının üstünde olduğu taktirde farkını TL olarak ödeyeceğiz deniliyor. Döviz kuru Türk lirası olarak bankaya yatırıldığında o günkü ve vade sonundaki değer dikkate alınıyor. Dolar kuru 20-30 lira olmuş buna bakılmıyor. Dolar 100 liraya çıkıp 20 liraya düşerse bu bizi ilgilendirmez deniliyor. 10 liradan almışsın 20 liradan kapanış olmuş yüksek değeri baz alıp 20 liraya göre faiz farkını öderim deniliyor. MB, Faiz farkı yoksa o zaman ‘faizini öderim’ deniliyor. Dolar 12 liradan 20 lirayı gördü diyelim. 6-7 liralık fark oluşunca devlet bunu hangi kaynaktan karşılayacak? Hazine bankaya zararını sorup 3-5-7 milyar dağıtacak. Faiz kaynaklı olarak bankalara zorunlu ödeme yapılacak. Bu durum bütçede açık oluşması anlamına da gelecek. Öyle bir durumda vergi yükü ve zamlarla telafi edilmeye çalışılacak. Yeterince vergi toplanamadığında ise yurt içi veya yurt dışından borç aranacak veya para basılması gerekecek. Satın alma gücümüz azalacak.
Hal böyle olunca Türk lirasını bankaya yatırmaktan bunun bir farkı var mı? sorusu akla geliyor. Dolar yükseldiğinde o günkü kur değerinden çekmek isterseniz çekemiyorsunuz. Merkez Bankası kaç aylığa göre paranı bağladıysan o kadar süre kalacak, ona göre gün başı ve vade sonuna bakıp hesaplayacağız her gün 11:00’de kur bilgisini paylaşacağız diyor. Arada parayı çekmek istediğinizde vade öncesi çekerseniz faiz ödemesi yapmıyor. Bankalar da zaten halihazırda bunu uyguluyor. Kur farkını da ödemiyorlar. Kur 18 lirayı buldu diyelim ben 18 lirayı vermem 12 lira üzerinden hesap yaparım deniliyor. Asıl soru belkide şu: Vatandaş halen ihtimal dahilinde olan döviz yükseliş beklentisi ile döviz bozdurup vade riskine girer mi? Ocak ayında enflasyon rakamları açıklanacak. Bu rakamın Yüzde 30-35’in üzerinde olacağı tahmin ediliyor. Bu durumda ciddi bir faiz farkı oluşacak. Dolar kuru yukarı gideceği düşüncesi ile dolar eğer yükselecekse o zaman biz dolar alalım diyenler olabilir. Vatandaşın dövize eğilimini tamamen yok edecek bir sistem olup olmadığı en çok tartışılan konu başlığı olarak gözüküyor. Bir diğer soru 18 lira seviyesinden alım yapanların mağduriyeti düşünüldüğünde örneğin 12-13’lerde neden müdahale edilmedi? Veya 18 seviyesinde insanların ellerindeki dövizleri bozdurmaları neden istenmedi? İnsanların dövizlerini bozdurmak için bir fırsatı olabilirdi.
SİSTEM NASIL UYGULANACAK?
20 Aralık 2021 tarihinde ABD Doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı veya döviz cinsinden katılım fonu bulunan yurt içinde yerleşik gerçek kişiler, söz konusu hesaplarını vadeli Türk Lirası mevduat/katılma hesabına dönüştürmeleri halinde destekten yararlanabiliyor. Vadeden önce hesaptaki paranın çekilmesi durumunda kur farkı ödemesi yapılmayacağının altı çiziliyor.
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan bu konuda şu örneği veriyor: “100 bin TL tutarında 3 ay vadeli mevduat hesabı açtınız. Bunun 3 aylık dönemsel getirisi %3.5, parayı yatırdığınız tarihte ise dolar/TL kuru 12 seviyesinde. Vade tarihi olan 22 Mart 2022’de normalde dönemsel getiriniz %3.5 dönemsel faiz üzerinden 3.500 TL. Anapara + faiz ile vade sonunda hesap bakiyeniz 103.500 TL olacaktı. Ancak bu dönemde dolar/TL kuru 12’den 15’e artış gösterdi (%25 artış). Kur %3.5 altında artsaydı, sadece anaparanıza %3.5 dönemsel faiz eklenecekti. Kur artışı daha fazla olduğu için ise siz bu dönemde döviz kuru kadar artışı alacaksınız. %3.5 üzerindeki artışlar (12 kur seviyesinden hesaplarsak 12.42 seviyesi üzerine artış) döviz kuru farkı ödemesine konu olacak ve direkt olarak döviz getirisini ana paranızın üzerine getiri olarak elde edeceksiniz. Yani Ana para + kur farkı ödemesi ile hesap bakiyeniz 125 bin TL olacak. Hesabınız doğrudan kur destekli TL mevduat hesabı olarak açıldıysa faiz ile döviz kuru arasındaki fark Hazine tarafından, DTH’dan TL’ye çevrim şeklinde açıldıysa TCMB tarafından ödenecek."
Değinmeden geçmemek lazım bir diğer konu da doların düşüşü ile birlikte çarşı pazarın, akaryakıt fiyatlarının anında tepki vermeyişi.. 1 ay içinde koşu temposunda yükselen fiyatların yürüme temposunda bile düşüş göstermeyişi tepkileri gelmeye başladı. Öyle ya döviz yükselince hemen zam geliyor, döviz düşünce hemen niye indirim gelmiyor diye isyan ediyordu vatandaş. Yüksek fiyattan satışlar devam ederken işletmeci adeta geçmişin acısını çıkaracak yani yakalamışken etiket düşürmeden önce biraz cebimize para girsin anlayışı ile ticaret yapacak. Olan yine vatandaşa olacak.
Yorum Yazın
Facebook Yorum