‘Enflasyon sepeti revize edilmeli’

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisi Geliştirme Vakfı (BAGEV) Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından açıklanan Aralık ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Çetin, “Ortalama enflasyon sepetinin ve enflasyon hesabının toplumun farklı kesimlerinin durumunu yansıtmadığı, alternatif hesaplamaların da yapılabileceği açıktır. Kira enflasyonu mevzuat gereği %12 olarak açıklanmaktadır, oysa bu gerçekçi değildir. Bu nedenle sepet ağırlıkları yeniden gözden geçirilmeli ve alternatif hesaplamalar da açıklanmalıdır”  dedi.

Başkan Çetin açıklamasında şunları kaydetti:

2021 Aralık ayı enflasyonu bir önceki aya göre TÜFE’de %13,58, Yİ-ÜFE’de %19,08 olarak açıklanmıştır. Yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında %36,08, yurt içi üretici fiyatlarında %79,89 olmuştur.

BATI AKDENİZ ENFLASYONU TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE

Bölgemizdeki TÜFE oranı, aylık bazda %13,30, yıllık bazda %38,98 olarak gerçekleşmiş, aylık bazda Türkiye ortalamasının altında, yıllık bazda ise Türkiye ortalamasının üzerinde kalmıştır. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda yirmi ikinci, yıllık bazda ise on ikinci sırada yer almıştır.

TÜFE ve ÜFE’deki Aralık ayı oranları son 30-40 yılın, yıllık oranlar ise 2001 krizi sonrasının en yüksek enflasyon oranlarıdır. TUİK tarafından açıklanan enflasyon, finans sektörü uzmanlarının beklentilerini aşmış olsa da reel sektör hesaplamalarının altında kalmıştır. Reel sektörde maliyet artışları üç haneli rakamlara çoktan ulaşmıştır. 

TUİK ENFLASYON SEPETİNDE REVİZYON İHTİYACI VAR

TUİK’in %36 olarak ilan ettiği TÜFE hesabında yer alan bazı kalemler soru işareti yaratmaya devam etmektedir. TUİK’e göre enflasyon gıda ve ulaştırma grubu ağırlıklıdır. Gıda tarafında buğday-un, yağ, et, süt ürünleri fiyat artışları etkili olmuş, sebze-meyve grubu ise gıda enflasyonunu frenleyici rol oynamıştır. Ulaştırma tarafında ise akaryakıt ve otomobil zamları enflasyonu yükselten kalemlerdir. Buna karşılık giyim grubu enflasyonu %20 olarak belirlenmiştir, oysa TUİK sepetinde giyim grubundaki bütün kalemlerin fiyat artışları çok daha yüksektir. Kira enflasyonu mevzuat gereği %12 olarak açıklanmaktadır, oysa bu da gerçekçi değildir. Enflasyon sepetinde de revizyon ihtiyacı görülmektedir. Örneğin sepette sigaranın payı %4,5 olup %5,4 olan kira payına ve %5,9 olan lokanta-otel harcamalarına yakın ve %3,2 olan sağlık harcamasından fazladır. Avukatlık ücretinin enflasyon sepeti payı %0,19 olup bilgisayar ağırlığından yüksektir. Karpuzun sepet ağırlığı %0,26 olup %0,17 olan klimadan veya %0,16 olan diş macunu ve sabun harcamasından yüksektir. Kuşkusuz TÜİK bu oranları hane halkı tüketim anketleriyle belirlemekte ve ortalama hane tüketim sepetini dikkate almaktadır. Bununla birlikte ortalama enflasyon sepetinin ve enflasyon hesabının toplumun farklı kesimlerinin durumunu yansıtmadığı, alternatif hesaplamaların da yapılabileceği açıktır. Bu nedenle sepet ağırlıkları yeniden gözden geçirilmeli ve alternatif hesaplamalar da açıklanmalıdır.

TÜRKİYE-ANTALYA ENFLASYON RAKAMLARI (%) (Aralık 2021)

SEKTÖRLERDE ÜÇ HANEYE ULAŞAN MALİYET ARTIŞLARI VAR

TUİK Yİ-ÜFE hesaplaması nispeten daha gerçekçidir ve sektörlerin genelinde üç haneye ulaşan maliyet artışını daha iyi yansıtmaktadır. Yıllık fiyat artışları ham petrol ve doğal gazda %138, petrol ürünlerinde %161, kimyasal girdilerde %100, ana metallerde %130, elektrik-gaz dağıtımında %117, kâğıtta %93, tekstilde ve ağaç ürünlerinde %89, elektrikli teçhizatta %73, plastik ve diğer metallerde %65-70, gıdada %64 düzeyindedir. TUİK’e göre Yİ-ÜFE’de giyim, motorlu taşıt, elektronik, ilaç, içecek gruplarında fiyat artışları %30-45 civarında kalmıştır.

YIL BAŞINDA YAPILAN ZAMLAR GİRDİ MALİYETLERİNİ DAHA DA ARTIRDI

Sonuç olarak bu yüksek enflasyon karşısında firmalarımız yüksek maliyetlerle satışlarına nasıl devam edeceklerini, asgari ücret ile birlikte diğer ücretleri nasıl artıracaklarını bilemez hale gelmişlerdir. Yıl başında yapılan ve 2021 enflasyonuna dahil olmayan zamlar, özellikle elektrik ve doğal gaz zamları, birçok sektörümüz için altından kalkılamayacak bir yük doğurmuş, girdi maliyetleri-ücret-fiyat hesaplamaları altüst olmuştur.  

KOBİ’LER MALİYET ARTIŞLARINI FİYATLARA YANSITAMADI, DESTEK GEREKİYOR

KOBİ’lerimizin önemli bir kısmı halkın satın alma gücünün düşmesi nedeniyle maliyet artışlarını fiyatlarına yansıtamamaktadır. Pazar ve finansman gücü yeterli olmayan firmaların bu ortamda ayakta kalmakta zorlandıkları, kayıt dışılığın ve haksız rekabetin arttığı bu dönemde KOBİ’lere finansman desteği verilmesi de kalıcı bir çözüm olmasa da aciliyet kazanan bir önlem haline gelmiştir. Enflasyondaki bu tırmanmanın geçici olmasını temenni ediyoruz ve firmalarımızın soğukkanlı olmasını istiyoruz. Hükümetin KGF destekli kredi, sübvansiyon ve vergi indirimi paketlerini gecikmeden açıklamasını bekliyoruz. Bu önlemlerin ve istihdam desteklerinin takipçisi olacağız.

TL’YE GÜVENİ TESİS EDEN ADIMLAR ATILMALI

Yine de bu ortamda kalıcı çözümün belirsizliği azaltacak ve güven verecek nitelikte enflasyonla mücadele planının açıklanması olduğunu ifade etmek istiyorum. Merkez Bankasının aylardır yaptığımız uyarıları cevapsız bırakarak beklentileri yönetememesinin, gerçekçi olmayan faiz indirimine giderek enflasyonla mücadeleyi terk etmiş görünmesinin maliyetini şimdi üç haneye giden enflasyonla maliyet artışlarına dayanamayan iş dünyamız da ödüyor. Merkez Bankası yönetimi bu yüksek enflasyona yol açan politika hatalarının sorumluluğunu üstlenmelidir. Ekonomi yönetimi TL’ye güveni tesis ederek döviz kuru-enflasyon sarmalını kıracak adımlar atmalıdır.

2022 yılının ilk günlerinde ekonomide bu yönde ciddi önlemler alınmasını, ekonomide istikrarlı günlere kavuşmayı diliyorum.